گفت وگو با سعید ولدبیگی، سردبیر مجله تیرگان ۲۰۱۵
پنجشنبه ی هفته ی دیگر، ۲۰ آگوست ۲۰۱۵، جشنواره ی بزرگ تیرگان در تورنتو آغاز می شود.
شهروند حامی رسانه ای جشنواره است و به سهم خود همواره فضاهایی از نشریه را به این رویداد فرهنگی ـ ادبی ـ هنری بزرگشهر تورنتو و جامعه ی ایرانی اختصاص داده و اطلاع رسانی کرده است. در این هفته نگاهی داریم به مجله ی تیرگان که گویا در این دوره متفاوت تر و مفصل تر از دوره های پیشین به سردبیری سعید ولدبیگی منتشر می شود.
سعید ولدبیگی روزنامه نگار جوانی است که با یک جستجوی کوچک در دنیای اینترنت، مقالات و مصاحبه هایش را می یابید. من اما اولین بار او را چندین سال پیش در جلسه ای در سازمان عفو بین الملل تورنتو دیدم، جوان، پرشور، پرتلاش و همواره در کنار مردم.
سعید از مجله تیرگان و رسانه ی تیرگان می گوید.
از ویژگی های مجله ی تیرگان ۲۰۱۵ برای خوانندگان شهروند بگو.
ـ مجله امسال تیرگان در دو بخش انگلیسی و فارسی و همچنین مطالبی به زبان‌های کُردی و ترکی آذربایجانی، مطالب و مصاحبه‌های متنوعی را برای دوستداران فرهنگ و هنر در خود جا داده و سراسر حاصل کار داوطلبانه گروه مجله است. ما خیلی خوش شانس بودیم که برای تدارک این مجله از دوستان خوبمان در دنیای حرفه‌ای رسانه هم بهره بردیم و توانستیم تا جای ممکن از خطاهای مرسوم و معمول در رسانه‌های چاپی و نوشتاری دوری کنیم. از آن جمله در تحریریه تصمیم گرفتیم که در تدارک بخش انگلیسی و فارسی، به صورت جداگانه مخاطبمان را تعریف کنیم و متناسب با این شناخت، محتوای هر بخش را تولید کنیم. برای مثال در معرفی شاهنامه و اسطوره‌های ایرانی نمی‌توان ترجمه‌ای از نوشته فارسی را برای غیر ایرانی‌ها منتشر کرد چرا که درک و ارتباط مخاطب فارسی‌زبان از این اسطوره و افسانه‌ها با این مجله آغاز نمی‌شود، کما اینکه همین مجله اولین نقطه اتصال مخاطب غیر ایرانی با فرهنگ ایرانی باشد. به همین دلیل هم بخش‌های مشخص‌تری در بخش انگلیسی در نظر گرفته شده تا ضمن آشنایی با مفاهیم کلیدی مثل «فرهنگ»، «وطن» و «دیاسپورا»، فرصتی برای شناخت ایران از طریق پدیده‌ها، رخدادها، آثار فرهنگی و هنری و خود هنرمندان فراهم شود.
همچنین برای اولین بار مطالبی به کردی و ترکی در مورد شعر و رمان و تاریخ کردستان و آذربایجان خواهیم داشت که امیدارم در فعالیت‌های آینده رسانه تیرگان شاهد همکاری بیشتر نویسندگان و فرهنگ‌سازان ایرانی باشیم.
علاوه بر اینها جشنواره تیرگان در زمینه‌های مختلفی فعالیت هنرمندان را به نمایش می‌گذارد که تلاش کرده‌ایم در همه زمینه‌ها مطالب متنوع و درخوری برای مخاطب جشنواره در زمینه‌های رقص، موسیقی، کودکان، فیلم، ورزش، هنرهای تجسمی، کارگاه‌های آموزشی، بازار، عکاسی و داستان نویسی تدارک ببینیم.
یعنی مطالب این مجله در حوزه ی هنر و ادبیات است؟
ـ نه فقط هنر و ادبیات، ما به مسائل محیط زیست و حیات وحش ایران هم در این مجله پرداخته ایم. جشن تیرگان را می‌توان تا دوران تَلمودی، یعنی سده‌های نخستین میلادی به عقب برد و در «تیریشت» اوستا و افسانه آرش کمانگیر هم پی گرفت، اما آنچه مشخص است این که نقش آب و جشن آب در آن اهمیتی ویژه دارد. با توجه به شرایط نامناسب منابع آب ایران و همچنین وضعیت نگران کننده محیط زیست، در بخش ویژه‌ای هم به منابع آبی و حیات وحش ایران پرداخته‌ایم که امیدوارم در سال‌های آینده بخشی از برنامه‌های جشنواره باشد.
تا به حال نگاه به تیرگان بیشتر روی اسطوره ی آرش کمانگیر و رها کردن تیر و تعیین مرز تمرکز داشت، ولی شما به وجه دیگر این جشن، یعنی اهمیت “آب” توجه کرده اید، درست است؟
ـ جشن تیرگان با افسانه آرش در هم تنیده و ابعاد دیگری به خود گرفته. تیری که آرش کمانگیر از چله کشید برای شکست دیو خشکسالی (اپوش) و پاسداری از مرزهای وطن بود و اساسا متفاوت با نیایش ایزد باران (ستاره تیشتر) و جشن «آب پاشان» که هنوز هم در برخی مناطق ایران مرسوم است.
داستان آرش کمانگیر تا اوایل دهه ۳۰ شمسی آنچنان که امروز می‌شناسیم مورد توجه نبود تا اینکه تحریر این داستان به نثری شیوا، زمینه‌ساز خلق آثار متعدد دیگری از جمله «آرش تیرانداز» نوشته ارسلان پویا شد که با قصیده‌ای هفتاد بیتی آغاز می‌شود و سپس به نمایشنامه و داستان و نثر تغییر فرم می‌دهد. سیاوش کسرایی، نادر ابراهیمی، مهرداد اوستا نیز هرکدام به نوبه ی خود در خلق آثار ادبی با موضوع آرش اهتمام ورزیدند و در سینه به سینه شدن این داستان نقش داشتند. این برداشت‌های مدرن به ویژه در شرایط رکود سیاسی پس از دوران مصدق در ایران، به این داستان و شخصیت آرش جنبه‌های ملی‌گرایانه پر رنگ‌تری بخشید.
در این شماره تلاش کردیم تا ضمن اشاره به خواستگاه و جایگاه تاریخی و اجتماعی این جشن، بیشتر به جنبه‌های نوین همکاری داوطلبان و حیات این جشن در دیاسپورای ایرانی پرداخته شود تا مخاطبان ما از نحوه فعالیت‌ها و مشارکت خانواده تیرگان بیشتر آشنا شوند.
می دانم که با تیم جوانی در تهیه این مجله همکاری داشته ای. آیا توانسته اید سلیقه های مختلف و رنگارنگی تفکر و نگاه نسل های متفاوت جامعه ی ایرانی را در حد امکان در نظر بگیرید؟
ـ بهتر است در نظر داشته باشیم که همگرایی و راضی نگه داشتن جامعه متنوع ایرانی با باورها و عقاید متنوعش کار آسانی نیست، از طرفی این پیوندهای همگرایانه و فرامرزی در تاریخ و طبیعت حیات جمعی ما ایرانی‌ها ریشه‌ای عمیق و ناگسستنی دوانده. از همین رو ترسیم این وضعیت در رسانه، آن هم در فضای دیاسپورا که هویت و علایق ما در مواجهه با «فرهنگ دیگری» مدام در حال تغییر و تحول است، خود چالشی در خور توجه و امری فراتر از این مجله است. تلاش همکاران من در این مجله و «رسانه تیرگان»، کنکاش در مفاهیم و یافتن پاسخی درخور این چالش‌ها بوده است. اینکه چه طور می‌شود مجله‌ای در مورد تاریخ و فرهنگ ایران به دست داد که هم برای نسل اول کوچندگان از «وطن» دارای ارزش و معنا باشد و هم نسل دوم و سوم جامعه ایرانی به آن احساس تعلق داشته باشند. اگر روی این مهم توافق داشته باشیم که علی رغم تلاش‌های فراوان، هنوز دیاسپورای ایرانی نتوانسته رسانه‌ای درخور این نیازها معرفی کند، زمان آن هم رسیده که با تکیه بر دانش و همت فعالان عرصه فرهنگی و اجتماعی از این دغدغه‌ها فرصت‌ها طلایی بسازیم.
یکی از ویژگی های مجله تیرگان امسال چاپ مطلب به دو زبان کردی و ترکی است که از مجموعه زبان هایی هستند که در ایران میلیون ها نفر به این زبان ها تکلم می کنند و این نشانگر آن است که شما ـ تو و همکارانت به عنوان نسل جوان مهاجر ـ به وجود تنوع در کشورتان واقفید. از دیگر ویژگی های مجله بگو.
ـ مجله امسال تیرگان در ۱۸۴ صفحه و با همکاری طراحان برجسته گرافیک ایران تهیه شده که آثارشان جان و جلای زیبایی به صفحات داده است. از تیترها، تا طراحی جلد و جزییات بسیار دیگر حاصل همراهی و ذوق هنرمندانی‌ست که تلاش داشته‌اند کاری درخور بزرگترین جشن ایرانی در خارج کشور باشد. همچنین هنرمندان، نویسندگان و روزنامه‌نگاران مطرحی از ایران و دیاسپورای ایرانی به فراخوان ما پاسخ مثبت دادند و خوشبختانه توانسته‌ایم علی رغم محدودیت‌ها و ملاحظات به یک برآیند قابل ارایه برسیم. معیار ما در همکاری‌ها بر اساس فعالیت هنری و تلاش نویسندگان و فرهنگ‌سازان بوده و امیدواریم که با انتشار مستمر مجله تیرگان به صورت ماهنامه گام‌های اساسی‌تری در گسترش و تثبیت این همکاری و همراهی‌های ارزنده برداشته شود.
به “رسانه ی تیرگان” اشاره ای داشتی. می شود بیشتر توضیح دهی.
ـ رسانه تیرگان http://media.tirgan.ca/ فراتر از مجله توانسته برای اولین بار بخش تازه و مهمی از وبسایت تیرگان را به خودش اختصاص دهد و خانه‌ای باشد برای گفت و گوهای فرهنگی از طریق زبان مشترک فرهنگ و هنر ایران.
به باور ما، هرچند روابط ملت ایران در سال‌های اخیر دستخوش تحولات و افت و خیزهای تاریخی شده، اما هرگز گفت وگوی ما با جهان بیرونمان از راه فرهنگ و هنر مسدود نبوده و با گسترش ابزارها و تغییر مناسبات فرهنگی شاهد گسترش روزافزون آن هم هستیم. نقش ما در جامعه ی مهاجر اما بهتر است با تکیه بر مفاهیم مدرنی از وطن‌دوستی به جای وطن‌پرستی‌های کورکورانه، به این تلاش بی‌دریغ هنرمندان و نویسندگان و شاعران و فیلم‌سازان ایرانی در جامعه جهانی اعتبار و حمایتی دوچندان ببخشد. همچنان که در جشنواره تیرگان شاهد تلاش‌هایی در این زمینه بوده‌ایم. این نگاه مشترک به وضعیت فرهنگی جامعه ایرانی و برداشت‌های قابل اتکا در عرصه کنش‌گری اجتماعی است که انگیزه‌ای شد برای مجموعه همکاران من در گروه «رسانه تیرگان».
بخش ایرانی این رسانه هم مطالبی به فارسی، کردی و ترکی آذربایجانی را با همکاری نویسندگان و هنرمندانی از افغانستان تا آذربایجان، تاجیکستان، ترکیه و عراق منتشر خواهد کرد. خیلی از این ها فارغ از اینکه محل تولدشان کجاست، زندگی در ایران و یا کشورهای دیگر را تجربه کرده‌اند و برای مردم سرزمین‌های مختلف سروده‌اند و نوشته‌اند و تصویر کرده‌اند. رسانه تیرگان پلی می‌شود برای همرسانی این تجربیات.
در مجله ی امسال تیرگان بخشی دارید با عنوان “باهمستان”، چرا “باهمستان”؟
ـ این برمی گردد به تجربه ی زندگی در تورنتو. تورنتو در این میان نقشی اساسی دارد و گنجینه ارزنده و پویایی از استعدادهای جامعه ایرانی را در خود جای داده. در چندسال گذشته شانس این را داشته‌ام که در جریان فعالیت‌های اجتماعی با بهترین‌هایشان در عرصه علم و دانشگاه، فرهنگ، ورزش، هنر، تجارت و مدیریت آشنا شوم. همگرایی سازنده این استعدادها و دست بردن به ریشه بیماری‌های اجتماعی از دل فعالیت‌های جمعی موضوعی نیست که بتوان با تحلیل‌های سیاسی از آن برداشت‌های وارونه ساخت، بلکه باید با تقویت پیوندهای اجتماعی و ایجاد فرصت‌های همکاری، نهایتا اعتماد را جایگزین خشونت بی منطقی کنیم که گاه و بی گاه در بازار و فضای مجازی و جلسات و منازعات شاهد آن هستیم. ملت ما دلایل زیادی برای بی‌اعتمادی دارد، اما بازسازی آن بر اساس معیارهای پیشرو و مترقی تنها با همت و تعهد ما میسر می‌شود. حضور جشنواره فیلم ایرانی نور، اتحادیه ایرانیان برون‌مرز، بنیاد فرهنگ، جشنواره ایرانی ادینبورگ و جشنواره تابستون به عنوان نمونه‌های ارزنده‌ای از این تلاش جامعه ایرانی که در مجله امسال در بخش «باهمستان» منتشر می‌شود، برای تقویت چنین چشم‌اندازی در فعالیت‌های ما در رسانه تیرگان است.
قیمت مجله چند است؟
ـ مجله امسال تیرگان به صورت رایگان در اختیار دوستداران قرار می‌گیرد و علاقه‌مندان می‌توانند در روزهای برگزاری برای دریافت یادگاری شان از ما به مجموعه «هاربرفرانت» سری بزنند و هم از برنامه‌های جشنواره لذت ببرند و هم از تلاش گروه خوب ما در مجله.
حالا که به پایان گفت وگو رسیدیم، ممکن است خود و همکارانت را معرفی کنی؟
ـ فعالیت من در سال‌های مهاجرت بیشتر در تحریریه رسانه‌های فارسی و به ویژه عرصه تلویزیون و آنلاین بوده، اما ضرورت ارتقای کیفی و کمی نشریات چاپی و مجلات، به ویژه در تورنتو انگیزه من برای ارتقای مجله تیرگان بود که بدون وابستگی سیاسی و غیره، بتوانیم تولید فرهنگی داشته باشیم. خوشبختانه تا اینجای کار پشتیبانی و اعتماد خوبی از طرف مدیران تیرگان برای این مهم برداشته شده و می‌توانیم ثمر آن را در محصولات رسانه‌ای امسال از مجله، تا فضای آنلاین و ساخته‌های تصویری ببینیم. مجله تیرگان ۲۰۱۵ حاصل تلاش شبانه‌روزی و صادقانه همکاران خوبم بهزاد سرمدی (دبیر بخش انگلیسی)، سمانه توسلی (مترجم)،کتایون توفیقی (دبیر هنری)، ستاره سرمدی (دبیر عکس)، عسل بصیر (گرافیک)، شیوا تدینی (گرافیک)، هادی دینوری (گرافیک) و دستیاران سردبیر، آناهیتا غفاری و ساناز حقوردی است. سردبیری و همکاری با این مجموعه بی‌نظیر هم بر عهده من است. در این راه از دو گرافیست برجسته ایرانی آرش تنهایی و کسری عابدینی هم بی نهایت سپاسگزارم که در روزهای سخت تدارک مجله به ما یاری رساندند. هامون حیاتی هم که کارهای زیبای تیرگان در فضای آنلاین نتیجه دانش و سلیقه اوست، ما را در رسانه آنلاین تیرگان همراهی می‌کند.
این همکاری‌ها و کار ارزشمند گروهی از سرمایه‌های اجتماعی ماست که می‌توان نمونه‌های بسیار دیگری از آن را در گوشه و کنار جامعه گسترده ایرانی مهاجر و در ارتباطش با تعلقات فرهنگی و مردم سرزمینش برشمرد، اما این تداوم و انعکاس آن‌هاست که به نشر خیر و نیکی و اعتماد می‌انجامد. تلاش این مجموعه برای تداوم فعالیت رسانه تیرگان و انتشار مستمر مجله در فاصله‌ای که بین سال‌های برگزاری جشنواره وجود دارد از همین روست و امیدواریم زمینه‌های مالی و لجستیکی آن هم فراهم شود. از شما هم برای این فرصت و حمایتی که همیشه همراه فعالیت‌های ما کرده‌اید نهایت سپاس را دارم.
