نگاهی به فوتبال ایران در ۳۵ سال گذشته/ بخش هشتم
دو
دهه‌ی هشتاد و به ویژه در دوران احمدی نژاد هجوم سرمایه‌داران نوکیسه به فوتبالی که جز هزینه و مخارج سرسام‌آور درآمدی ندارد شروع شد. این سئوال برای خیلی‌ها مطرح بود چرا سرمایهدارانی که می‌دانند پول‌شان در فوتبال برگشتی ندارد متحمل هزینه‌های سرسام‌آور می‌شوند؟ پاسخ ساده است. نزدیکی به نهادهای قدرت، سپاه پاسداران، مشهور شدن، استفاده از وام و تسهیلات بانکی سرسام‌آور، ایجاد «برند» برای صنایعی که اداره می‌کنند و … جزیی از دلایل آن‌ها برای حضور در فوتبال است.
با این حال بیشتر آن‌ها در این عرصه با شکست روبرو شده‌اند. سوءمدیریت در فوتبال مانند بسیاری دیگر از صنایع، رغبتی برای سرمایه‌گذاری افراد فهیم و مستقل به وجود نمی‌آورد. آن‌هایی که در این عرصه وارد می‌شوند سرمایهدارانی هستند که از قِبَل نظام و رانت‌های گوناگون به ثروت‌های نجومی دست یافته‌اند و همگی نوکیسه‌اند. از طرف دیگر مشکلات فوتبال ایران و فساد در آن که ناشی از اقتصاد ناکارآمد دولتی و نظامی است مانع رقابت و پیشرفت است.
حسین هدایتی دولابی و استیل آذین و پرسپولیس و ملوان
حسین هدایتی در سال ۱۳۴۲ در محله‌ی دولاب تهران به دنیا آمد و در سال ۶۰ در هیجده‌سالگی به جبهه اعزام شد. وی که عضو ناحیه‌‌ی مقاومت مالک اشتر بود در لشگر ۲۷ محمد رسول‌الله خدمت کرد و سپس مسئولیت امور پرسنلی سپاه پاسداران ناحیه ۱۰ تهران را به عهده گرفت. پدرش کارگاه کوچکی به نام استیل آذین داشت که میله پرده تولید می‌کرد و چرخ امرار معاش خانواده هدایتی را می‌چرخاند. هدایتی که کارمندی معمولی بود در کنار فعالیت در سپاه به واسطه‌ی رانتی که از آن برخوردار بود به خرید و فروش زمین و توسعه‌ی کارگاه پدری پرداخت و در دو دهه‌ی گذشته به ثروتی افسانه‌ای دست پیدا کرد. وی همانند دیگر سرمایه‌داران نوکیسه با تاسیس شرکت‌های مختلف بدون ارتباط منطقی با یکدیگر تسهیلات و امتیازات فراوانی را از بانک‌ها و وزارتخانه‌‌ها و بنیادهای دولتی دریافت می‌کند به گونه‌ای که همه چیز به نام یک نفر تمام نشود.
با یک جستجوی ساده در روزنامه رسمی کشور، می‌توان به فهرستی از شرکت‌هایی که هدایتی در یک دهه گذشته تاسیس کرده و یا در آن سمتی کلیدی گرفته است دست پیدا کرد:
استیل آذین
کشت و صنعت خلیج نای بند
مدیا گستر رونا
تیم فوتبال استیل آذین
شرکت سرمایه گذاری اتحاد شکوفای ایرانیان سهامی خاص
شرکت توسعه صنعت خاور آذین
شرکت کشت و صنعت خلیج نایبن
شرکت صنایع گالوانیزه فجر سپاهان
موسسه خیریه رهروان حضرت زهرای اطهر
شرکت تولیدی صنعتی افروز آذین تجارت سهامی‌خاص
شرکت سرمایه گذاری توسعه صنعت خاورساز
شرکت صنایع غذایی کرانه جنوب البرز
شرکت فرآورده‌های لبنی گیلان شیر
وی علاوه بر مالکیت املاک و مراکز تجاری در اکثر کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس و ایران، زمین‌های کشاورزی بسیاری در ایران را نیز به مالکیت خود در آورده است. بزرگترین شرکت پرورش میگوی ایران متعلق به اوست و علاوه بر سهام بازار مبل ایران یکی از بزرگترین سهامداران بانک خصوصی تات و سرمایه‌گذار هتل ۲۳ طبقه‌ی سیروس، هتل ۵۲۰ میلیون دلاری جزیره‌ی کیش است. او همچنین روابط ویژهای هم با وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته و دارد.
یکی از روش‌های وی برای پیشرفت انجام فعالیت اقتصادی در پوشش مراسم مذهبی و امور خیریه است.
وی دوستان نزدیک خود را از میان مداحان مشهور و بانفوذ انتخاب می‌کند و منزل او از معدود منازلی است که منصور ارضی، مداح مشهور تهرانی و سعید حدادیان در آن‌جا برنامه اجرا کرده‌اند و سایر مداحان سیاسی و مشهور نیز با وی روابط خوبی دارند. او در زمره‌ی کسانی بود که در مراسم ختم پدر سعید حدادیان شرکت کرد.
یکی از محل‌های درآمد هدایتی پول فروش شهر تهران تحت عنوان «تراکم» توسط شهرداری است که سود سالانه‌ی آن سر به میلیاردها تومان می‌زند. از همین پول گفته می‌شود در فوتبال ایران سرمایه‌گذاری کرده است.
هدایتی مدتی رئیس هیأت مدیره باشگاه پرسپولیس بود. رسانه‌های داخلی خبر از آن می‌دادند که وی پس از تحکیم نفوذ خود در میان مداحان و فوتبال، وارد حوزه اقتصاد زیرزمینی شده است. وی در سال ۸۶ با همکاری علی پروین امتیاز باشگاه اکباتان را برای استیل‌آذین به ۸۰۰ میلیون تومان از غلامرضا رهنما مالک این تیم که در امارات اقامت داشت، خریداری کرد که با صرف هزینه‌های میلیاردی عاقبت به دسته دوم سقوط کرد. او با سپردن سکان هدایت این تیم به سردار مصطفی آجورلو و مسئول تربیت سپاه پاسداران و قائم مقام کردن ناصر شهسواری تلاش کرد حمایت سپاه و نهادهای قدرت را با خود داشته باشد. خودش می‌گوید در زمان مدیریت آجورلو در استیل آذین ۱۵ میلیارد تومان هزینه کرده است و یک رقم ۵ میلیارد و نیم به پرسپولیس کمک کرده است.
هدایتی عاقبت سال گذشته با حضور در فدراسیون فوتبال و طی جلسه‌ای با علی کفاشیان تیم بزرگسالان باشگاه استیل آذین را که در لیگ دسته دوم قرار دارد به فدراسیون فوتبال واگذار نمود. همچنین مقرر گردید فدراسیون فوتبال از محل درآمد امتیاز تیم مذکور اقدام به پرداخت کلیه هزینه های حضور این تیم در لیگ دسته دوم نماید. شرکت توسعه و تجارت صبا با شکایت از هدایتی مدعی شد که مالکیت باشگاه استیل آذین به این شرکت واگذار شده است.
علی انصاری، محمدرضا زنوزی مطلق، حسین هدایتی
در حالی که گفته می شود مجموع بدهی وی به سیستم بانکی کشور ۱۸۰ میلیارد تومان بوده تنها ۷ میلیارد تومان برای این بدهی وثیقه ارائه شده است.
هدایتی که سردمدار خصوصی‌سازی در لیگ برتر محسوب می‌شد و مدعی بود حاضر است پرسپولیس را با رقمی معادل ۱۰۰ میلیون تومان بخرد و پیش‌تر از این‌ها اعلام کرده بود سال ۹۱، آخرین سال حضور او در فوتبال ایران خواهد بود، روزی نبود که در صفحات سایت‌ها و روزنامه‌ها نباشد. او در جمع‌آوری امضا برای برکناری کفاشیان که تازه استقلال یافته بود حضور داشت. هدایتی در تاکتیک دیگری اقدام به خرید یکی از تیم‌های لیگ برتری کرد؛ این درحالی بود که مستقیم و غیرمستقیم می‌خواست باشگاه‌ها را در مقابل فدراسیون فوتبال قرار دهد. او که زیرپوستی به داماش گیلان کمک مالی می‌کرد، ۷۰ درصد سهام ملوان را در اختیار گرفت تا همه او را مالک بی‌چون و چرای ملوان بندرانزلی بدانند. در همین حال، او به سراغ تیم بحران‌زده‌ی گهر زاگرس رفت. تیمی که تقریبا سقوطش حتمی شده بود. گهر زاگرس که در زمره‌ی اموال مه‌آفرید امیرخسروی محسوب می‌شد با قراردادی، به صورت اجاره به شرط تملیک، در اختیار برادرش حسن قرار گرفت و به استیل آذین گهر درود تغییر نام داد. هدایتی در سال ۹۱ به صورت غیررسمی چند باشگاه فوتبال لیگ دسته یک و فوتسال و حتی شنیده شده فوتبال ساحلی را اداره کرد.
در سال ۸۸ شرکت استیل آذین ایرانیان، ۳۴ درصد از سهام باشگاه تراکتورسازی را در توافقنامه ای خریداری کرد. وی به دنبال خرید امتیاز تیم‌های ابومسلم و راه‌آهن نیز بود. او گفته است چنانچه تیم ملی اسپانیا برای بازی با تیم ملی به ایران بیاید مخارج آن را خواهد پرداخت.
علی انصاری و استقلال
وی تا پیش از انقلاب در مهرآباد جنوبی، ۲۰ متری زاهدی (شمشیری فعلی) روبه روی مسجد امام جعفر صادق در خانه‌ای کوچک زندگی می کرد. امروز گران‌ترین خانه‌ی تهران در زعفرانیه متعلق به اوست. بخش کوچکی از اموال و دارایی‌های علی انصاری، بخش زیادی از زمین‌های یافت آباد است که با توجه به رانتی که وی از آن برخوردار شد بازار مبل ایران در آن‌جا احداث شد و ثروتی نجومی به وی رسید.
وی در مورد چگونگی دست یافتنش به ثروتی نجومی می‌گوید:
«پس از پایان جنگ تحمیلی، در واقع نظام جمهوری اسلامی با فراهم کردن زیرساخت‌های قانونی در قوانین بالادستی و مهم تر از آن ایجاد امنیت و فرصت رقابت، فضا را برای بخش غیردولتی فراهم کرد. به نوعی، هویت جدیدی به بخش غیردولتی داد، عده‌ای استفاده کردند و عده‌ای هم سوءاستفاده. منظورم از استفاده، مجموعه اقداماتی است که موجب اشتغال و رونق و رشد اقتصادی در کلان جامعه شد و منظورم از سوءاستفاده نیز ثروت اندوزی و بردن سرمایه به خارج از کشور و مسایلی از این قبیل است. ما به نوعی تلاش کردیم در احترام به نظام که برآمده از خون‌های پاک شهیدان است، از مناطق محروم و حتی از لایه‌های پایین شروع کنیم، در واقع یعنی یافت‌آباد و ایجاد یک مرکز مدرن توزیعی را در یک صنف و صنعت آمیخته با تاریخ و هنر ایرانی و البته مورد نیاز خانوارهای ایرانی یعنی مبلمان آغاز کردیم که خوشبختانه با اقبال عمومی و صنفی مواجه شد.»
خانه ی علی انصاری در شمال تهران
از اولین پروژه‌های اقتصادی او می‌توان به ساخت مجتمع تجاری بهاران ۱و۲ در ضلع جنوبی بازار آهن شادآباد اشاره کرد که به همراه یک شریک در اوایل دهه ۷۰ ساخت.
انصاری با بساز بفروشی و فعالیت در بازار آهن و سپس بازار مبل صاحب ثروتی چند میلیاردی شد و سپس در دوران دولت احمدی نژاد این چند میلیارد تومان به چندهزار میلیارد تومان تبدیل شد.
او همچنین یکی از کسانی است که بازار موبایل ایران را در دست دارد. علی انصاری توانست اولین مجوز بانک خصوصی را از دولت محمود احمدی نژاد در شرایطی دریافت کند که مقامات بانک مرکزی تحت فشار شدیدی برای دادن این مجوز بودند .
وی به جای واریز کردن ۲۰۰ میلیارد تومان وجه نقد به حساب بانک مرکزی برای تشکیل سرمایه بانک، تنها ۲۰ میلیارد تومان وجه نقد تأمین کرد. این پول نیز از سوی تعدادی از باشگاه های ورزشی به فرمان علی آبادی، رئیس وقت سازمان تربیت بدنی و آخرین سرپرست وزارت نفت و همچنین گروه سایپا که تحت فرمان اسفندیار رحیم مشایی قرار داشت، تأمین شد و مابقی سرمایه برخلاف نص صریح مقررات بانکی، به جای وجه نقد از طریق به وثیقه گذاشتن اسناد ملکی انجام شد. انصاری بدون طی کامل مراحل قانونی و این بند قانون که هر فرد نمی‌تواند بیش از ۱۰ درصد سهام بانکی را دارا باشد، در ۸۸/۸/۸ بانک تات را افتتاح کرد. انصاری که ظاهرا یک بانک را برای پوشش دادن فعالیت‌های اقتصادی خود ناکافی می‌دید، چندی پیش اقدام به خرید سهام بانک سرمایه از شهرداری کرد.
انصاری به فاصله کوتاهی ناچار شد بانک «تات» را در یک مؤسسه مالی و اعتباری وابسته به سپاه پاسداران ادغام کند. بانک «آینده» به این ترتیب تأسیس شد. جهان نیوز در گزارشی که دو سال پیش منتشر کرد، علی انصاری را یکی از بدهکاران بزرگ نظام بانکی کشور خواند که با حمایت مسئولان دولتی رانتخواری می‌کند.
او با فشار مسئولان دولتی ۵۰۰ هکتار زمین در اراک را به منظور ساخت بازار مبل در اختیار گرفته است. در پرونده اختلاس سه هزار میلیارد تومانی گمانه زنیها درباره بازداشت او قوت گرفت، اما نزدیکی او به موتلفه و مداحان مشهور تهران، همانند حسین هدایتی سایه‌ی امنی برایش فراهم کرده است.
آشنایی با معاون وزیر صنایع و معادن در دولت نهم، پله پرتاب او برای افزایش داراییهایش شد.
خودش می‌گوید:
«… در دنیای امروز، نمی‌توان بدون تبلیغات تجارت کرد. ما کار تبلیغی هم می کردیم. یعنی در مقطعی از یکی از بزرگ ترین تیم های فوتبال مملکت برای تبلیغ ایده و محصول مان استفاده کردیم. این ماجرا باب دوستی و برخی همکاری ها را گشود.»
او در دوران ریاست واعظ آشتیانی در فدراسیون دوچرخه سواری، معاون وی بود و سپس جای او را گرفت. وی با حضور در هیات مدیره باشگاه استقلال در دوران واعظ آشتیانی تبدیل به چهره خبرساز شد و مشکلات مالی این باشگاه را برای مدتی حل و فصل کرد. انصاری به عنوان عضو هیئت مدیره باشگاه استقلال، با اهدای یک مغازه در بازار موبایل تهران، مجتبی جباری مهره‌‌ی اصلی استقلال را در این تیم نگه داشت. و البته حضور جباری در مغازه‌اش در پاساژ انصاری به معروفیت این پاساژ هم کمک شایانی کرد.
محمدرضا زنوزی مطلق همراه با احمدی نژاد در حال رتق و فتق امور مالی
محمدرضا زنوزی مطلق و گسترش فولاد تبریز
زنوزی متولد ۱۳۴۶ یکی از بدهکاران بزرگ سیستم بانکی است که با برقراری ارتباط ویژه با برخی از مسئولان ملی و محلی، و با استفاده از روابط نمایندگان تبریزی حامی دولت احمدی‌نژاد مانند رضا رحمانی رئیس کمیسیون صنایع مجلس و سردار محمدحسین فرهنگی نایب‌رئیس کمیسیون قضایی و عضو هیأت رئیسه مجلس و با همکاری و حمایت بی‌دریغ استاندار تبریز سردار احمد‌علیرضا بیگی، فرمانده سابق نیروی انتظامی اصفهان و آذربایجان شرقی توانست هم به روند گسترش فعالیت‌های خود و دریافت وامها ادامه دهد و هم شرکت‌های جدیدی را تصاحب کند.
وی حدود ۱۰ سال قبل و قبل از ورود احمدی نژاد به عرصه ریاست جمهوری، صاحب یک سوله ۵۰۰ متری سیمان و شرکت حمل و نقل سیمان بوده که با شرکت سیمان صوفیان تبریز همکاری می‌کرد.
وی با استفاده از مشاوره و رانت‌های یک مجری مشهور صدا و سیما وارد بازار بورس، فولاد، خودرو و معدن کشور شد.
بر اساس این گزارش، در حال حاضر این فرد جزو ۱۰ کلان سرمایهدار کشور است که ۳۴ و ۳۰ درصد سهام دو بانک سامان و گردشگری را در اختیار دارد.
وی اواخر خرداد ۱۳۹۰ بازداشت شد، اما پس از واگذاری سهام خود در بانک گردشگری و پنج کارخانه فولاد و تعداد دیگری از املاک خود، پس از چند هفته بازداشت با قید وثیقه ۵۰۰ میلیارد تومانی آزاد شد.
زنوزی سهامدار، مدیر و مالک ده‌ها شرکت تولیدی، خدماتی، بانکی و ورزشی در ایران است. وی دارای ثروتی بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان است.
بیش از ۷٫۰۰۰ نفر در شرکت‌ها و کارخانه‌های وابسته به وی اشتغال دارند. از جمله این شرکت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مؤسسه فرهنگی ورزشی گسترش فولاد تبریز
بانک سامان
هواپیمایی آتا
کارخانه بنیان دیزل تبریز
گروه صنعتی ایران‌خودروی تبریز
شرکت سرمایه‌گذاری گسترش فولاد تبریز
مجتمع فولاد عجب شیر
مجتمع فولاد بناب
گروه صنعتی درپاد تبریز
گروه کارخانجات یاقوت صنعت تبریز
کارخانجات گروه صنعتی درپاد تبریز
گروه صنعتی توانگران سهند
گروه صنعتی الماس تبریز
مرکز آموزش سرمایه‌گذاری فولادگستر کوثر
گروه سرمایه‌گذاری دریک
او که توانسته بود در دولت احمدی‌نژاد مجوز شرکت هواپیمایی آتا ایرلاین را دریافت کند، این شرکت را نیز به آستان قدس رضوی واگذار کرد. حمید بهبهانی وزیر پیشین راه و ترابری دولت احمدی‌نژاد گفته بود که مجوز آتا ایرلاین را با وساطت آیتالله محسن مجتهد شبستری نماینده تبریز در مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه این شهر به زنوزی داده است.
همزمان با سفر احمدی‌نژاد به استان آذربایجان شرقی، عکسی از او به همراه احمدی‌نژاد در خودروی ویژه تشریفات منتشر شد و سپس اسناد دستور ویژه رئیس دولت برای پرداخت تسهیلات و فروش فولاد با ارزش کمتر از قیمت بازار به او نیز به رسانهها راه یافت.
او در گفتوگو با هفتهنامه پنجره گفته است که ۱۳۸۰ میلیارد تومان از بدهی خود به نظام بانکی را پرداخت کرده است، اما منابع خبری از بدهی ۱۲ هزار میلیارد تومانی او به نظام بانکی کشور خبر دادهاند.
وی مالک تیم گسترش فولاد تبریز است. این باشگاه در سال ۱۳۸۷ تأسیس شده است. گسترش فولاد یکی از پرامکانات‌ترین باشگاه های فوتبال ایران به حساب می‌آید که علاوه بر داشتن استادیوم اختصاصی از چند زمین چمن نیز بهره می‌برد. این باشگاه در سال ۱۳۸۸ امتیاز تیم نیروی زمینی تهران را که در لیگ دسته اول بازی می‌کرد و دچار مشکلات مالی شده بود خریداری کرد و امسال به لیگ برتر صعود کرد.
زنوزی مطلق رییس هیأت بدمینتون آذربایجان شرقی هم هست.
