یزدان غیاثی کیست و او را که کشته است؟
شهروند ـ آرش عزیزی: قتل در کانادا، بخصوص به نسبت آمریکا، نادر است. مثلا در امسال تنها ۱۰ مورد قتل در اتاوا داشته‌ایم. اما قتل در پایتخت کانادا آنقدر هم نادر نیست که خبرش رسانه‌ها را اینطور پر کند و به بحرانی دیپلماتیک و فرامرزی بکشد، اما این قتل هر قتلی نبود.
هفته‌ی گذشته یزدان غیاثی‌وند غیاثی، دانش‌آموز ایرانیِ کلاس ۱۱ دبیرستان کاتولیک نوتردام در اتاوا به ضرب گلوله از پای در آمد و درگذشت. در روز پنجشنبه مراسم تشیع‌جنازه‌اش را در مسجد مرکزی اتاوا برگزار کردند و خانواده با او بدرود گفت، اما مقامات دولت احمدی‌نژاد وارد صحنه شدند تا وزیر امور خارجه کانادا که برای کنفرانس سازمان ملل در کنکونِ مکزیک به سر می‌برد مجبور به پاسخ شود و خلاصه بحرانی دیپلماتیک بگیرد.
پنجشنبهی هفته‌ی گذشته مراسم سوگواری و شمع افروزی برای او در خیابان بوتِ اتاوا برگزار شد. هم‌کلاسی‌های یزدان نیز بعدازظهر سه‌شنبه‌ی همین هفته به یادبود مرگِ این نوجوان ۱۶ ساله در نوتردام گرد هم آمدند. در همین حال اما پلیس در خیابان به دنبال شواهد بیشتر است و از طرف دیگر بحرانی دیپلماتیک در گرفته که یک سرش در تهران است و سر دیگرش به کنکونِ مکزیک هم رسیده.
تشیع جنازه در مسجد اتاوا
به گزارش سی تی ویِ اتاوا، صبح پنجشنبهی هفته‌ی گذشته حدود ۲۰۰ نفر در مسجد اتاوا واقع در خیابان اسکات گرد آمدند تا برای یزدان، نماز بخوانند و او را به خاک بسپارند. طبق گزارش‌ها، پدرش، علی، چنان غرقِ درد بود که به زحمت توان راه رفتن داشت. دوستان زیر بغلش را گرفتند تا به جلوی مسجد برسد و برای بار آخر با فرزندش خداحافظی کند. وضع مادر و خواهرِ کوچکتر هم بهتر نبود.
برایان مک‌میلان، همسایه‌ی آن‌ها، به خبرنگاران گفت: «تا به حال چنین چیزی ندیده بودم. خیلی احساسی بود، از ته قلب حس می‌شد.. همسایه‌مان هستند». پتی مک‌میلان افزوده: «یزدان پسر فوق‌العاده‌ای بود. او همسایه‌مان بود و بزرگ شدنش را دیدیم».
مرگی مشکوک و خشونت‌بار
مرگ یزدان خشونت‌بار و البته مشکوک بوده است. وقتی به دوستان و خانواده گفتند که جسد مرده‌ی تیرخورده‌اش در محله‌ی چینی‌های اتاوا رها شده، همه خشک‌شان زد. یکی از دوستان غیاثی به سی تی ویِ اتاوا گفته که او روز دوشنبه به مدرسه نرفته تا با «چند نفر» دیدار کند. سپس او را در خیابان بوت از ماشینی به بیرون پرتاب کردند در حالی که به سرش تیر خورده و از او خون زیادی رفته بود. شاهدینی به صحنه رسیدند و سعی کردند جلوی خونریزی را بگیرند، اما یزدان تا بیمارستان بیشتر دوام نیاورد و اعلام شد که درگذشته است.
پلیس تا به حال سه نفر ساکن اتاوا را در رابطه با این قتل دستگیر کرده است. عبدالحمید وحبه، ۲۰ ساله، که در کالجِ آلگون کوئین درس افسری پلیس می‌خواند، به اتهام قتل درجه دوم دستگیر شده است. زکریا دورهنوی ۱۸ ساله و خالد وحبه‌ی ۱۹ ساله به همدستی پس از قتل متهم شده‌اند. هر سه نفر روزِ چهارشنبه‌ی هفته‌ی پیش به دادگاه رفتند و همچنان در زندان هستند.
پلیس از همان ابتدا انگیزه‌ای برای قتل اعلام نکرد، اما به خبرنگاران گفته بود احتمالا قتل مرتبط با مواد مخدر بوده است، اما دوستان و خانواده‌ی یزدان به شدت هرگونه درگیری او با مواد را رد کرده‌اند و او را مرد جوانی سرشار از دستاوردها به خاطر می‌آورند. یکی از دوستان او تصاویر او در حال ورزشِ تکواندو را به یو‌تیوب فرستاده و هنرهای رزمی را محبوب او خوانده است.
یزدان متولد ایران است اما از کودکی در کانادا بزرگ شده و کسانی که او را می‌شناخته‌اند به رسانه‌ها گفته‌اند که هر تصوری در موردش داشته‌اند به جز این‌که جسدش در آن وضعیت وسط خیابان پیدا شود.
شهروند روز سه‌شنبه در حالی زیر چاپ می‌رفت که پلیس اتاوا به شدت به تحقیقات خود ادامه می‌داد. پلیس صبحِ سه‌شنبه در برجی آپارتمانی در خیابان فیشر مشغول تحقیقات بود. به گزارش سیتیزنِ اتاوا، در طول آخر هفته هم افسرهای پلیس در همین خیابان به دنبال شواهد بودند و گفته می‌شد شاید دستگیری‌های بعدی در همین منطقه انجام شود.
پلیس تا زمان زیر چاپ رفتن شهروند حاضر نبود بگوید چیزی پیدا شده یا نه و یا اصلا این‌که پلیس در آن منطقه به دنبال چه بوده است.
در آپارتمان شماره ۱۱۴۰ خیابان فیشر، پوسترهایی در آسانسور نصب شده بود که اگر کسی فیلمی از حرکت‌های لابی جلوی خانه (مشخصا در ساعت ۵ عصر روز یکشنبه یا ۶ صبح روز سه‌شنبه) دارد به پلیس اطلاع دهد. این همان خانه‌ای است که زکریا دورنهوی ۱۸ ساله، یکی از سه دستگیرشده‌ی پرونده، در آن زندگی می‌کند. خبرنگار اتاوا سیتیزن موفق شده مادر او را دم در بکشاند اما او تنها گفته: «نمی‌خواهم از این ماجرا حرف بزنم».
اما روز یکشنبه‌ی هفته‌ی گذشته شاهد بودیم که وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، که خودش تغییر وزیر را تجربه می‌کرد، کاردار سفارت کانادا در تهران را در اعتراض به قتل یزدان احضار کرد.
رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت‌خانه، از عملکرد کانادا در این مورد انتقاد کرد و گفت: «دولت کانادا ملزم است تا در مورد قبل یک نوجوان ایرانی به ضرب گلوله تحقیق کند و مسئولان این اقدام جنایت‌آمیز را مجازات کند. آن‌ها (مقامات اتاوا) باید وظایف خود را انجام دهند.» او سپس مدعی شده که قتل یزدان «نشان داد هشدار قبلی وزارت امور خارجه مبنی بر کاهش ضریب امنیت در کانادا به هموطنان علاقمند به سفر به این کشور، دقیق بوده است».
این حرف‌ها از سوی دولتی که به کشتار خیابانی معترضان در خیابان‌ها معروف است قاعدتا به عکس العمل‌های قابل توجهی انجامید.
لورنس کنون، وزیر امور خارجه‌ی دولت هارپر، که برای کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در کنکونِ مکزیک به سر می‌برد، در صحبت با رسانه‌ها گفت کانادا از جنایات و بخصوص مواردی که در آن «جانی از دست می‌رود» متاسف است و با آن‌ها برخورد می‌کند. پل دوار، منتقد سیاست خارجیِ ان.دی.پی، در اتاوا در این مورد با خبرنگاران صحبت کرد و به جمهوری اسلامی ایران گفت بهتر است به «حیاط خلوت خودش نگاه کند» و درس حقوق بشر به کانادایی‌ها ندهد.
بسیاری از فعالان حقوق بشر و اپوزیسیونِ جمهوری اسلامی در کانادا و سایر کشورها نیز این اعتراض رژیم را «ریاکارانه» خواندند. از جمله نازنین افشین جم، دختر شایسته سابق کانادا و فعال حقوق بشر، این اعتراض را «خنده‌دار» خواند. او، ضمن ابراز تسلیت به خانواده یزدان، در مصاحبه با یکی از برنامه‌های صبح‌گاهی سی تی وی گفت: «این بازی سیاسی است. رژیم می‌خواهد ما باور کنیم که آن‌ها واقعا نگران این شهروند هستند… اما این بازی صرفا سیاسی است. از این به عنوان موقعیتی استفاده می‌کنند تا انگشت‌شان را به سمت دولت‌های غربی تکان دهند که سال‌های سال است آن‌ها را به خاطر نقض حقوق بشر و ادامه گسترش سلاح‌های هسته‌ای یا ظرفیت‌های هسته‌ای محکوم می‌کنند». افشین جم و سایر کارشناسان به این اشاره کردند که اخیرا لارین هارپر، همسر نخست‌وزیر کانادا، هم بارها خواهان توقف اعدام سکینه محمدی آشتیانی شده است و این فرصت ایران برای حمله‌ی متقابل بوده است.
افشین جم افزوده: «جمهوری اسلامی ایران حق ندارد در این مساله دخالت کند و به عنوان یک ایرانی-کانادایی این برای من توهین‌آور است. بسیاری ایرانی‌ها فرار کرده و به کانادا آمده‌اند تا در این کشور خارق‌العاده با این همه آزادی و فرصت زندگی کنند و آن‌ها می‌خواهند ناگهان نگرانی خود را برای این فرد ایرانی-کانادایی اعلام کنند. ما قبول نداریم و می‌خواهیم کنار بروند».
بسیاری از شهروندان ایرانی-کانادایی ضمن ابراز انزجار از حرکتِ دولت ایران، خواهان تحقیقات برای روشن شدن بیشتر این ماجرا شده اند، بخصوص کسانی که یزدان را از نزدیک می‌شناخته‌اند و می‌گویند او به هیچ وجه ربطی به «مواد» نداشته است. چنان‌که گفتیم تحقیقات پلیس اتاوا در این مورد ادامه دارد و هنوز جزئیات بیشتری به عموم اعلام نشده. تا آن زمان خانواده و دوستدارانِ یزدان و جامعه‌ی ایرانیِ کانادا باید منتظر تحولات بیشتر در این زمینه بمانند.
